Alkohol
Mówiąc "alkohol" myślimy o etanolu - pierwszorzędowej pochodnej drugiego w szeregu homologicznym węglowodoru, czyli etanu. Warto jednak pamiętać o jego przemożnym wpływie na ludzkie samopoczucie, zdrowie, życie tudzież szeroko pojętą kulturę

Chemicznie

Etanol, zwany również alkoholem etylowym, to bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu i ostrym piekącym smaku. Masa cząsteczkowa: 46,07. Temperatura topnienia: -130 st. C. Temperatura wrzenia: 78 st. C. Współczynnik załamania światła: 1,36. Gęstość: 0,785 g/cm sześć. Wzór sumaryczny alkoholu to C2H5OH (cząsteczka składa się z dwóch atomów węgla, sześciu wodoru i jednego tlenu).
Otrzymywanie: przede wszystkim w różnego rodzaju procesach fermentacyjnych. Najstarsza metoda oparta jest na fermentacji skrobi zawartej w jęczmieniu, życie, ryżu, ziemniakach, kukurydzy lub cukru zawartego np. w melasie czy miodzie. Wytworzony podczas fermentacji alkohol wyodrębnia się przez destylację, a następnie oczyszcza przez rektyfikację. Alkohol gorszej jakości (tzw. techniczny) otrzymuje się poprzez uwodnienie etylenu oraz fermentację tzw. ługów posulfitowych lub cukrów uzyskanych w wyniku hydrolizy drewna. Najczęściej dodawane są do niego substancje, które mają za zadanie nadać mu nieprzyjemny smak (np. kamfora albo benzen).
Najczystszy etanol znajdujący się w handlu kosztuje 48,60 marek za 100 ml. Jest tak czysty, że - aby nie niszczył go tlen z powietrza - butelki uzupełnia się czystym azotem.
Alkohol miesza się z wodą w dowolnym stosunku i jest wyśmienitym rozpuszczalnikiem dla licznych substancji organicznych.

Biologicznie

Z biochemicznego punktu widzenia etanol jest silną trucizną - powoduje tzw. denaturację (zniszczenie struktury) białek, także tych wchodzących w skład żywej komórki. Dlatego jego roztwór 70-proc. ma właściwości konserwujące i odkażające (w wyższych stężeniach zaczyna gwałtownie ścinać białko, toteż nie zabija bakterii, a jedynie zlepia je w mikroskopijne grudki). Dla ludzi najważniejszy jest toksyczny wpływ alkoholu na komórki nerwowe - tym bardziej że przenika on bez problemu przez barierę krew - mózg, stanowiącą zaporę dla wielu innych toksyn.
Alkohol najczęściej trafia do naszego organizmu wskutek wypicia, ale może też być wdychany z powietrzem, a także wchłaniany przez skórę (szczególnie szybko zachodzi to u małych dzieci - dla nich dawka toksyczna to zaledwie 5 gramów etanolu!). Po połknięciu nie musi być trawiony i przenika z łatwością przez błony śluzowe w przewodzie pokarmowym. Wchłanianie zaczyna się już w jamie ustnej (do 5 proc. spożytego alkoholu), potem jest kontynuowane w żołądku (20 proc.) i jelicie cienkim (75 proc.). Spowalnia je obecność pokarmu w żołądku (zwłaszcza bogatego w białka), a przyśpiesza - wymieszanie alkoholu z napojem gazowanym. Po wypiciu na czczo wchłanianie trwa ok. 30 minut.
We krwi alkohol ulega znacznemu rozcieńczeniu - tym większemu, im większa masa ciała osoby pijącej. Do 10 proc. jest wydalane z organizmu wraz z oddechem, potem i moczem. Resztę wątroba zamienia w aldehyd octowy, który następnie jest spalany przez inne narządy.
Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą wywołać zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu: zmienić stężenie hormonów, glukozy i jonów we krwi albo zakłócić pracę wątroby. Są to jednak zmiany niegroźne, szybko przemijające. Większe ilości działają toksycznie na wątrobę (szczególnie w połączeniu z nasyconymi tłuszczami), trzustkę, serce i oczywiście układ nerwowy. Jednak stężenie alkoholu w tych narządach - nawet u osoby, która wypiła dużo naraz - jest stosunkowo niewielkie. Dlatego poważne uszkodzenia pojawiają się dopiero po dłuższym okresie regularnego picia. Mocno stężony etanol może uszkadzać błonę śluzową jamy ustnej, przełyku i żołądka.
Śladowe ilości alkoholu występują nawet we krwi osób zupełnie niepijących. To tzw. stężenie fizjologiczne nie przekracza 0,01 promila. Uważa się, że więcej niż 0,2 promila można mieć tylko po spożyciu alkoholu. Zagrażające życiu stężenia zaczynają się od 3 promili (choć u niektórych osób mogą one sięgać 4-5 promili). Granica ta obniża się do 2 promili, gdy ciało człowieka jest oziębione. Dawka śmiertelna to 3-6 gramów na kilogram masy ciała osoby dorosłej oraz 1-2 gramy w przypadku dziecka. Toksyczność alkoholu zwiększają niektóre leki (m.in. pirazolony i barbiturany).
"Gazeta Wyborcza"
Marcin Jamkowski, Jan Stradowski