Skłonność do nadużywania alkoholu może być dziedziczna. Wskazują na to obserwacje, jakie od 15 lat prowadzą specjaliści Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego. Wynika z nich, że nie ma czegoś takiego jak gen alkoholizmu, ale nie ma też wątpliwości, że nałogiem najbardziej zagrożeni są synowie ojców, którzy popadli w alkoholizm. Ostrzeżenie to nie odnosi się wyłącznie do dzieci wychowywanych w środowisku patologicznym. W jednakowym stopniu dotyczy też tzw. porządnych rodzin.

Amerykański badacz alkoholizmu Marc Schuckit powiedział w wywiadzie dla tygodnika "Focus" (38/ 95) , że 40 proc. obserwowanych mężczyzn, których ojcowie byli alkoholikami, również wpadło w nałóg. Znacznie częściej zatem niż mężczyźni wywodzący się pozostałych rodzin, gdzie problemy z alkoholem ma co dziesiąty z nich. A co z wpływem najbliższego otoczenia? Psychologowie twierdzą, że dzieci pod wieloma względami często przejmują wzorce zachowania rodziców.

Specjaliści z San Diego starali się wyeliminować wpływ środowiska na obserwowane osoby, przynajmniej do tego stopnia, na ile było to możliwe. I tak, do grupy kontrolnej dobrali wyłącznie chłopców z rodzin o tym samym statusie społecznym i majątkowym. Nie badali wyłącznie środowiska patologicznych. Co więcej, okazało się, że 4-krotnie większą skłonność do alkoholizmu wykazywały też dzieci alkoholików (zarówno synowie, jak i córki) , które były adoptowane wkrótce po narodzinach. Wpływ genów jest w tym przypadku ewidentny.

Uczeni nie badali, jak często popadają w nałóg dzieci pijących matek. Wiadomo, że ich wpływ może być jeszcze większy niż ojców, szczególnie wtedy, gdy kobiety nadużywają alkoholu w okresie ciąży. Urodzone przez nie potomstwo jest nie tylko obciążone genetycznie, ale w dodatku jest zatrute alkoholem już na etapie rozwoju embrionalnego.

Niestety, nie ma sposobu na to, by wykryć u kogoś skłonność do nałogu za pomocą np. testów genetycznych krwi. Uczeni zwracają jednak uwagę na pewne symptomy, które mogą zdradzać większą podatność na alkoholizm. I tak, sądzą, że bardziej narażone są osoby "odporne" na alkohol, które muszą wypić więcej, żeby poczuć choć szmerek. A zatem ludzie, którzy nie tylko piją więcej, ale częściej też sięgają po jakieś trunki, w dodatku coraz mocniejsze.

Według biologów, reakcja na alkohol w znacznym stopniu zależy od poziomu enzymów w organizmie, a także od działania neuroprzekaźników w mózgu, np. dopaminy. Uczeni podejrzewają, że z tego właśnie powodu Indianie, a także Azjaci są bardziej podatni na działanie alkoholu. Ale nie tylko. Zaburzenia w wydzielaniu tych substancji mogą pojawić się już u dzieci. Przypomnijmy też wcześniejsze badania, które wskazują, że w alkoholizm tym łatwiej popaść im wcześniej zaczynamy pić, np. młodzież szkolna. Jeśli alkoholem w większych ilościach raczą się nastolatki, objawy nałogu mogą pojawić się już w po kilku latach.

Wiele zależy też od motywacji. Jeśli pijemy tylko od czasu do czasu, dla towarzystwa, zagrożenie jest mniejsze. Kiedy jednak uciekamy w alkohol, by utopić w nim stresy i wszelkie kłopoty dnia codziennego, jesteśmy na najlepszej drodze do nałogu. Takie osoby mają wszelkie szanse uczynić ze swego życia piekło, a potem skrócić je o 15-18 lat.

Zbigniew Wojtasiński
"Rzeczpospolita 28 październik 1995 r."